Bảo tồn, khai thác hiệu quả cây nhãn, vải đầu dòng

Thứ ba, Ngày 27/12/2022 15:47

Mặc dù nguồn giống nhãn, vải của tỉnh khá phong phú, tuy nhiên việc bảo tồn, khai thác và phát triển các giống nhãn, vải đặc sản còn nhiều hạn chế. Nhiều giống nhãn, vải đặc sản, quý hiếm của tỉnh như: Nhãn đường phèn, nhãn cùi cổ, Vải trứng Hưng Yên... đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt do việc bảo tồn, khai thác và phát triển những loại cây này chưa được quan tâm đúng mức; việc khai thác, sử dụng nguồn gen nhãn, vải còn tự phát, quy mô nhỏ dẫn đến sản lượng không ổn định, giá cả biến động…

Cây nhãn đầu dòng của gia đình bà Trần Thị Bắc, thôn Nễ Châu, xã Hồng Nam (thành phố Hưng Yên)

Đề án bảo tồn và phát triển vùng trồng nhãn, vải đặc sản tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2020 - 2025, định hướng đến năm 2030 với mục đích nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo tồn, phát triển nguồn gen nhãn, vải, đồng thời giúp cho việc khai thác, sử dụng có hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên cây trồng đặc sản của tỉnh, góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho nông dân. Trong các năm qua, đặc biệt, trong năm 2022, Sở Nông nghiệp và PTNT đã triển khai bình tuyển cây, vườn cây nhãn, vải đầu dòng mang lại nhiều kết quả tích cực.

Năm 2022, toàn tỉnh có 124 đơn của các nhà vườn đăng ký tham gia bình tuyển cây, vườn cây nhãn, vải đầu dòng; trong đó có 84 cây đăng ký bình tuyển cây đầu dòng, 40 vườn đăng ký bình tuyển vườn cây đầu dòng. Qua đánh giá các đặc điểm sinh thái, sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu với thời tiết, sâu bệnh và qua đánh giá các chỉ tiêu kỹ thuật, Sở Nông nghiệp và PTNT đã quyết định công nhận 57 cây đạt tiêu chuẩn cây đầu dòng, gồm: 6 cây vải, 13 cây nhãn chín sớm, 30 cây nhãn chính vụ, 8 cây nhãn chín muộn. Đối với vườn cây ăn quả, qua đánh giá các chỉ tiêu, Sở Nông nghiệp và PTNT quyết định công nhận 31 vườn cây đạt tiêu chuẩn vườn cây ăn quả đầu dòng.

Theo kết quả bình tuyển cây nhãn đầu dòng đối với trà nhãn chín chính vụ (thời gian thu hoạch từ ngày 1/8 đến ngày 25/8), có 44 cây đạt tiêu chuẩn tham gia bình tuyển, tuổi cây từ 20 năm trở lên, một số cây được trồng từ năm 1935; có 19 cây được trồng từ cây thực sinh (trồng bằng hạt), số cây còn lại được trồng bằng phương pháp chiết cành. Ngoài một số giống nhãn đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận như: Nhãn hương chi (PHM 99-1.2), nhãn Hà Tây (HTM6), các giống nhãn còn lại là những giống nhãn đường phèn, nhãn cùi cổ... Kết quả đánh giá đặc điểm hình thái, sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu với thời tiết, sâu bệnh, nhìn chung các cây tham gia bình tuyển phát triển tốt, tán cân đối, ra hoa đều, năng suất khá và ổn định. Năng suất ghi nhận của các cây tham gia bình tuyển trong năm 2022 dao động từ 150 - 300kg/cây, cá biệt có cây cho thu hoạch 500kg quả tươi. Cơ bản các cây không bị nhiễm các loại sâu bệnh hại. Độ lớn của quả dao động từ 63 - 132 quả/kg (tương ứng từ 7,5 – 16 gram/quả), tiêu biểu như cây có mã số HYT18 của chủ hộ Nguyễn Văn Phi, thôn Bình Lăng, xã Tiền Phong (Ân Thi) có độ lớn quả cao nhất, đạt trung bình 63,9 quả/kg. Tỷ lệ phần ăn được của các giống đạt từ 60 - 73,3%; cây có tỷ lệ phần ăn được cao nhất có mã số HYT24, giống nhãn đường phèn của chủ hộ Nguyễn Thế Quỳnh, thôn Lê Như Hổ, xã Hồng Nam (thành phố Hưng Yên) có độ đồng đều của quả đạt trên 85%. Độ Brix của các cây dao động từ 15,7 – 25,3%, trong đó cây có mã số HYT31 của chủ hộ Nguyễn Văn Thự, thôn 6, xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên) có độ Brix cao nhất, đạt 25,3%...

Việc tổ chức bình tuyển và công nhận cây, vườn cây nhãn, vải đầu dòng tạo ra nguồn cung cấp giống tốt, ổn định phục vụ công tác phát triển trồng mới, cải tạo vườn tạp, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nhãn, vải của tỉnh; hình thành các vùng sản xuất tập trung, sản phẩm có thương hiệu, giá trị kinh tế, tính cạnh tranh cao và phù hợp với nhu cầu của thị trường. Đồng thời, việc bình tuyển nhằm tạo điều kiện để xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho đào tạo, nghiên cứu khoa học và giáo dục môi trường, phát triển du lịch sinh thái, vườn trại, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo việc làm cho cộng đồng dân cư địa phương.

Với những ý nghĩa của việc bình tuyển, sau khi các vườn, cây được công nhận đầu dòng, cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương cần tăng cường phối hợp để tổ chức theo dõi, quản lý, hướng dẫn các chủ hộ thực hiện bảo tồn, chăm sóc, quản lý và khai thác hiệu quả nguồn giống, mắt ghép theo quy định; tăng cường công tác kiểm tra việc sản xuất, kinh doanh giống cây trồng nói chung và giống cây ăn quả nói riêng. Các tổ chức, cá nhân có cây, vườn cây đầu dòng đã được công nhận thực hiện việc bảo tồn, chăm sóc, quản lý, khai thác cây, vườn cây đầu dòng theo quy định.

Tác giả bài viết: Báo Hưng Yên

Nguồn tin: Nguyễn Anh Tuấn (cập nhập)